Tìm hiểu bệnh lùn sọc đen gây hại phổ biến trên ngô lúa và biện pháp phòng trừ

Lùn sọc đen (tên khác: vàng lùn, lùn sọc đen và xoắn lá) là một bệnh gây hại trong sản xuất nông nghiệp (phổ biến trên lúa nước, ngô). Do virus lùn sọc đen phương Nam (Southern Rice Black Streaked Dwarf Virus – SRBSDV) gây ra. Bệnh ở dạng ẩn không biểu hiện triệu chứng nên khá khó để phát hiện.

Có thể nói môi giới truyền bệnh của căn bệnh lùn lọc đen chính là rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) gây ra.  Virus gây bệnh tồn tại trong cơ thể của rầy lưng trắng, rầy lưng trắng sống qua đông hoặc di chuyển rất xa theo gió để gây bệnh.

Để hạn chế tối đa sự ảnh hưởng của bệnh lùn sọc đen gây ra nhằm hạn chế các thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng cây trồng; người dân cần thiết áp dụng các biện pháp đồng bộ phòng trừ kịp thời ngay từ đầu vụ mới có thể đảm bảo năng suất lúa, ngô.

Triệu chứng gây hại

Gây hại trên cây lúa

Khi bắt đầu nhiễm bệnh rễ cây vẫn phát triển bình thường; về sau rễ kém phát triển dần, ngắn và sau đó chết. Triệu chứng điển hình để nhận biết được xác định ít nhất 2 tuần qua môi giới truyền bệnh là rầy mang virus chích hút vào cây lúa khỏe.

Cây bị bệnh thường thấp lùn; lá xanh đậm hơn bình thường. Lá lúa bị xoăn ở đầu lá hoặc toàn bộ lá. Gân lá ở mặt sau bị sưng lên. Khi cây còn nhỏ, gân chính trên bẹ lá cũng bị phồng sưng.

Nếu cây bị nhiễm ở giai đoạn làm đòng và khi lúa có lóng; cây nhiễm bệnh thường nảy chồi trên đối thân và mọc nhiều rễ bất định. Trên bẹ và lóng thân mọc nhiều u sáp và bọc đen. Ở giai đoạn lúa trỗ, triệu chứng biểu hiện ở tất cả các danh trên khóm; hoặc một số dảnh khác phát triển bình thường.

Gây hại trên cây ngô

Các cây ngô nhiễm bệnh có biểu hiện rất rõ là thấp lùn; lá ngon xoăn; mép lá rách hình V ngược; lá có màu xanh đập; phiến lá dày và giòn hơn; một số cây gốc xuất hiện chồi phụ. Ở giai đoạn 5-7 lá, cây bị bệnh nổi u sáp sần sùi trên đối thân; dọc gân lá ở mặt sau lá; bộ lá xếp khít nhau.

Cây bị bệnh nặng không thể cho bắp hoặc bắp hình hành hạt thưa và nhỏ ko đảm bảo chất lượng và năng suất cho cây.

Nguyên nhân gây bệnh

Gây bệnh lùn sọc đen hại lúa, ngô là virus lùn sọc đen phương Nam, môi giới truyền bệnh là rầy nâu nhỏ, rầy lưng trắng.

Quá trình lây nhiễm qua côn trung môi giới

Bệnh không lưu truyền qua hạt giống, không truyền qua đất và tiếp cúc giữa cây bệnh với cây khỏe. Bệnh được lây nhiễm từ cây này qua cây khác là qua côn trùng môi giới là rầy nâu nhỏ và rầy lưng trắng. Cả rầy non và rầy trưởng thành đều có khả năng lấy truyền bệnh.

Rầy lưng trắng sau khi mang virus có thể truyền bệnh đến khi chết. Virus không truyền qua trứng rầy; do vậy rầy non nở ra từ các trứng này cũng không mang mầm bệnh.

Rầu nâu nhỏ nhiễm virus có thể truyền đến khi chết. Nhưng virus có thể truyền qua trứng rầy, do vậy rầy non nở ra đã mang mầm bệnh.

Nguồn bệnh trên đồng ruộng

Ngoài cây lúa cây ngô bệnh lùn sọc đen còn có thể lây nhiễm qua các cây ký chủ khác trên đồng ruộng như trên cây cỏ lồng vực, cỏ chat, cỏ đuôi phụng…

Rầy lưng trắng và rầy nâu nhỏ mang virus có thể truyền sang các cây ký chủ khi trên đồng ruộng chưa có cây trồng lúa, ngô.. Virus tồn tại trong cơ thể rầy và di chuyển rất xa theo gió, bão; gây bệnh cho lúa và một số cây trồng ở các vùng lân cận khác.

Biện pháp phòng trừ

Đối với cây lúa

Cần tiến hành đồng bộ tất cả các biện pháp ngay từ đầu vụ như

• Làm đất kỹ, đất được làm ải vụ xuân; làm giầm vụ mùa tùy theo từng điều kiện canh tác khác nhau. Diệt các mầm bệnh ở các cây ký chủ khác trên đồng ruộng như dọn sạch tan dư, ký chủ phụ, không cho lúa chét tái sinh để hạn chế nguồn bệnh.
• Trước khi gieo giống cần tiến hành xử lý hạt giống bằng một số thuốc như Cruiser Plus 312.5FS, Pre-pat 412.5F, Sunato 540FS, Regent 5SC, …; xử lý theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
• Trên ruộng mạ nếu phát sinh rầy lưng trắng, rầy nâu nhỏ cần tiến hành phun thuốc trừ rầy bằng một số thuốc tiếp xúc như Virtako 1.5 GR, Nibas 50EC, … phun theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Ruộng mạ bệnh nhiễm nặng cần tiêu hủy cả ruộng. Nhanh chóng gieo bổ sung mạ cho kịp thời vụ.
• Giai đoạn sau cấy: Cần thường xuyên công tác kiểm tra đồng ruộng, nếu phát hiện có biểu hiện bệnh cần tiến hành nhổ và vùi sâu.
• Khi có rầy ưng trắng, rầy nâu đỏ trên ruộng bị bệnh: Giai đoạn đẻ nhánh – ôm đồng, sử dụng một trong các thuốc nội hấp trừ rầy như: Cheesta 50WP, Amira 25WG, Actara 25WG… Giai đoạn trỗ – chín sáp sử dụng một trong các thuốc tiếp xúc trừ rầy như: Bonus-gold 500EC, Vitako 1.5GR, …Khi phun cần đảm bảo thuốc tiếp xúc với rầy.
• Tiến hành tiêu hủy cả ruộng khi ruộng bị nặng, khó có khả năng phục hồi. Trước khi tiêu hủy, phun thuốc trừ rầy bằng các loại thuốc tiếp xúc. Nếu chuyển sang trồng cây trồng khác thì không trồng ngô.

Đối với cây ngô

• Tiến hành chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật để cây ngô sinh tưởng phát triển khỏe tăng sức đề kháng cho cây.
• Công tác kiểm tra đồng ruộng phải tiến hành liên tục để kịp thời phát hiện bệnh hoặc môi giới truyền bênh. Nếu phát hiện bệnh trên cây cần tiến hành nhổ, thu gom, tiêu hủy tránh lây lan ra diện rộng.
• Trên đồng ruộng xuất hiện rầy lưng trắng, rầy nâu đỏ, lập tức phun các trhuoocs trừ rầy như Vitaka 40WG, Alika 27 ZC, … các thuốc có trong danh mục thuốc được sử dụng.
• Những diện tích ngô bị nhiễm nặng, không có khả năng cho năng suất cần tiến hành tiêu hủ cả ruộng.

Nguồn: camnangcaytrong.com